ด้วยความอาลัยยิ่ง

ด้วยความอาลัยยิ่ง

การจากไปของวัฒน์ วรรลยางกูร เมื่อคืนวันที่ 21 มีนาคม 2565 ตามเวลาฝรั่งเศสเป็นการสูญเสียที่ยิ่งใหญ่ของแวดวงวรรณกรรมและนักสู้

พี่วัฒน์ นักเขียนผู้มีผลงานอันเป็นแรงบันดาลใจให้แก่คนหนุ่มสาวจากรุ่นสู่รุ่นนับแต่ปีพ.ศ. 2520 จำต้องลี้ภัยออกนอกประเทศไทยไปอยู่ไกลบ้านเพียงเพราะความเป็นนักสู้ผู้ยิ่งใหญ่ ด้วยยึดมั่นในรักและอุดมการณ์

ในปีพ.ศ. 2557 พี่วัฒน์ นักเขียนรางวัลศรีบูรพาปีพ.ศ. 2550 ต้องหลบหนีออกนอกประเทศ เขาถูกออกหมายจับจากการไม่ไปรายงานตัวกับคสช. และด้วยข้อหาตามประมวลกม.อาญา ม.112 ซึ่งกล่าวหาว่าเขามีส่วนเกี่ยวข้องกับการแสดงละคร “เจ้าสาวหมาป่า” และตลอด 5 ปีจากนั้นคือการระหกระเหินจากกัมพูชาไปยังหลายหนแห่งในลาว จนกระทั่งเมื่อคนใกล้ตัวที่ลาวถูกลักพาตัวไปสังหาร พี่วัฒน์จึงทำเรื่องขอลี้ภัยมาประเทศฝรั่งเศส และใช้ชีวิตอยู่ที่นั่นนับแต่ปีพ.ศ. 2562 เป็นต้นมา

“ถ้าอ่านนิยายผมไม่ว่าจะเป็น มนต์รักทรานซิสเตอร์ คือรักและหวัง ตำบลช่อมะกอก ฯลฯ จะเห็นว่า ตัวหนังสือของผมมีความผูกผัน ซาบซึ้งกับฤดูกาล ต้นไม้ คลอง สายน้ำของชนบท โดยเฉพาะภาคกลาง เพราะบ้านผมอยู่ปทุมธานี ลพบุรี ซึ่งผมก็พอใจกับกะลานี้มาตลอด …. แต่ต่อให้ผมรักกะลานี้ขนาดไหนก็ตาม สิ่งเดียวที่ทำให้ผมอยู่ไม่ได้เลยคือ ระบอบการเมืองการปกครอง ความจริงผมไม่ได้อยากลี้ภัยและเชื่อว่าคงไม่มีใครอยากลี้ภัยมาไกลขนาดนี้ แต่สุดท้ายต้องตัดใจ” (จากบทความ “คุณจะไม่โกรธสังคมอยุติธรรมแบบนี้ได้อย่างไร” วัฒน์ วรรลยางกูร โดย สมคิด พุทธศรี  6 ต.ค. 2520 the101.World)

ธันวาคม พ.ศ. 2564 พี่วัฒน์ ซึ่งอยู่ในสถานะผู้ลี้ภัยที่ฝรั่งเศส ตกลงร่วมเป็นกรรมการตัดสินการประกวดงานเขียนว่าด้วยผู้ลี้ภัยและแรงงานข้ามชาติของเพื่อนไร้พรมแดน โดยมีข้อแม้ว่า ขอให้คัดมาส่วนหนึ่งเพราะอ่านจำนวนมากไม่ไหว 

“ถ้าผมนั่งทำงานนาน ๆ มันจะยังเจ็บตับที่เพิ่งผ่าไป ถ้านั่งผิดท่า มันจะค้ำ” แต่ “ผมเดินวันละ 40 นาที สบาย ๆ แผลหายแล้ว กินได้ นอนได้ เดินได้ ท้องยังบวมน้ำ ถ้าอึดอัดก็ไปเจาะ”

หลังคริสต์มาส พี่วัฒน์ส่งผลการตัดสินมาให้ โดยเขียนคอมเมนต์ให้กับงานที่เข้ารอบสุดท้ายทุกชิ้นอย่างละเอียด เหมือนราวกับนั่งพูดอยู่ตรงหน้า เช่น

“เป็นชิ้นงานที่อยู่ในประเด็นอย่างชัดเจน และก็ได้อารมณ์ราวกับภาพเขียนสวย ๆระหว่างพี่น้อง เกือบใจอ่อนให้เป็นที่หนึ่ง เพียงแต่สะดุดเรื่องการใส่นิทาน ….. นิทานเล่าที่ไหนก็ได้ เพราะเป็นนิทานไร้พรมแดน อันนี้คมคายเชียวละ เพียงแต่นิทานที่เล่าเข้ามา มันแปลกแยกจากเรื่องที่กำลังเล่า เลยกลายเป็นจุดอ่อนอันน่าเสียดาย ทำไมไม่เล่านิทานที่เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างคนกับหมาป่า (เช่น เจ้าชายน้อย) หรือความโอบอ้อมอารีช่วยเหลือกันแม้จะต่างพันธุ์สัตว์ที่เป็นคู่กัดกันมาเช่นแมวกับหนูจู๋จี๋กัน (อันนี้ลุงกรรมการก็ว่าไปเรื่อย)”

11 มกราคม 2565 บัตรประชาชนไทยของพี่วัฒน์เพิ่งหมดอายุ หลังจากที่ทำไว้เมื่อมีนาคม 2556

ไม่มีใครควรต้องลี้ภัย ไม่มีใครสมควรเป็นผู้ลี้ภัย 

ไม่มีใครควรต้องหนีภัยอันตรายอันถึงแก่ชีวิตเพียงเพราะความคิดและการแสดงออกทางการเมือง

22 มีนาคม 2565