พม่าที่พลิกผัน (3)
สถานการณ์ของพม่าในวันนี้ที่ทหารพยายามฉุดยึดอำนาจปกครองแบบเบ็ดเสร็จโดยมุ่งเข่นฆ่าผู้ต่อต้านที่ลุกฮือดากันขึ้นมา อาจมีความคล้ายคลึงกับอดีตการลุกฮือของชาวพม่าในเมืองหลังปี 1988 ซึ่งตามมาด้วยการกวาดล้างเหี้ยมโหด และการอพยพหลบหนีจากเมืองไปจับอาวุธอยู่ในป่าร่วมกับกองกำลังชาติพันธุ์ที่ต่อสู้กับการกดขี่ข่มเหงมายาวนาน ทว่า หลายต่อหลายสิ่งก็ได้ “พลิกผัน” ไปจากเดิมอยู่ไม่น้อย
ประการแรกที่เห็นได้ชัดเจน คือเนื่องด้วยการต่อต้านรัฐประหารที่กว้างขวางกว่าเดิม ไม่ได้เป็นการประท้วงของ “นักศึกษา” (และปัญญาชน) อีกต่อไป ผู้ที่หลบหนีการปราบปรามกวาดล้างมายังประเทศไทย จึงไม่ได้มีแต่นักการเมืองและคนหนุ่มสาวเป็นหลักอย่างเมื่อก่อน ผู้ลี้ภัยการเมืองปัจจุบันมาจากกลุ่มชนที่หลากหลายสถานะ เพศ และวัย นับแต่นักเรียนนักศึกษา ไปจนถึงครูประถม อาจารย์มหาวิทยาลัย เจ้าของร้านชำ ช่างซ่อมคอมพิวเตอร์ พนักงานรถไฟ เจ้าของธุรกิจก่อสร้าง นางแบบ นักแสดง นักดนตรี นักข่าว ทหาร ตำรวจ แพทย์ พยาบาล เจ้าหน้าที่รังสีวิทยา พนักงานบัญชี ซึ่งอยู่ในวัยที่มีครอบครัว มีลูก หรือกระทั่งหลาน
อย่างที่สอง กองกำลังปกป้องประชาชน People’s Defense Force หรือ PDF มีปฏิบัติการกว้างขวางกว่ากองกำลังนักศึกษาในอดีตมาก คือแผ่ขยายในเมืองชั้นในไปทุกหัวระแหง ปฏิบัติการปะทะระหว่างกองทัพพม่ากับกองกำลังติดอาวุธจึงมีพื้นที่กว้างขวางขึ้น เมื่อพ่วงกับยุทธการรบปัจจุบันที่มีการใช้โดรนสำรวจ และเน้นการ “สุ่มยิงปืนใหญ่ไปเรื่อย ๆ” กับการโจมตีทางอากาศที่ใช้ทั้งปืนกล จรวด และระเบิดมากกว่าการโจมตีภาคพื้นดิน การทำลายล้างจึงเป็นไปอย่างกว้างขวางและรุนแรงกว่าเดิม ไม่เลือกหน้า ไม่แยกแยะ และโหดเหี้ยมไปกว่าเดิม
อย่างที่สาม ที่น่าสังเกตเป็นอย่างยิ่งก็คือการใช้พื้นที่ริมชายแดนซึ่งเป็นเขตอิทธิพลของกลุ่มติดอาวุธที่มีเป้าหมายทางด้านเศรษฐกิจ (หรือการทำธุรกิจ) มากกว่าวัตถุประสงค์ทางการเมือง (ซึ่งมักใช้เป็นข้ออ้างในการติดอาวุธ) ในปัจจุบันที่เฟื่องฟูและซับซ้อนยิ่งกว่าอดีต พื้นที่ซึ่งแทบจะไร้กฎเกณฑ์และหลักนิิติธรรมใด ๆ นั้น หากเป็นในอดีต เราก็จะกล่าวถึงธุรกิจยาเสพติด ทว่าในปัจจุบัน แม้ยาเสพติดจะไม่ได้ห่างหาย ก็ยังเสริม หรือ พ่วง และพัวพัน ด้วยคาสิโนซึ่งเป็นแหล่งฟอกเงินชั้นดีและเป็นที่นิยมกันทั่วโลก ฐานปฏิบัติการธุรกิจพนันออนไลน์ ฐานปฏิบัติการการล่อลวงทางด้านธุรกรรมสารพัดรูปแบบนับแต่การล่อลวงให้ลงทุนคริปโตไปจนถึงการล่อลวงหาคู่ ฯลฯ อีกทั้งยังมีฐานเครือข่ายการค้ามนุษย์ ที่ไม่ใช่มีแต่การค้าคนออกจากประเทศพม่าเหมือนก่อน หากยังเป็นการค้าคนจากไทย มาเลเซีย ไต้หวัน ฮ่องกง อินเดีย ตลอดจนประเทศห่างไกลอย่างเช่นเคนยา เข้าสู่ประเทศพม่าด้วย พื้นที่ชายแดนหลังรัฐประหารในส่วนที่ถูกระเบิดก็ปรักหักพังและถูกทิ้งร้าง หากในส่วนที่หรูหราพราวพรายอยู่นั้นจะไม่มีระเบิดลง และมีแต่จะเฟื่องฟู่มากขึ้นเรื่อย ๆ
การตอบรับกับสถานการณ์ด้วยการเปิดมุมมองให้ลึกและกว้างต่อสภาพการณ์ปัจจุบัน ขณะที่ต้องทำความเข้าใจและดึงเอาบทเรียนที่เป็นประโยชน์ในอดีตมาใช้ คือการพลิกผันอันสำคัญจำเป็นไม่เพียงแต่สำหรับประชาชนจากประเทศพม่า หากยังรวมคนทำงานสิทธิมนุษยชนและมนุษยธรรมภาคประชาชน และรัฐไทยด้วย
(ยังมีต่อ)
7 ตุลาคม 2565
เสวนา “พม่าที่พลิกผัน” ร่วมจัดโดยคณะนิติศาสตร์ ม.ช., RCSD, SEM, KPSN และเพื่อนไร้พรมแดน
ภาพประกอบ โดย KPSN
