บิลลี่ยังไม่ได้กลับบ้าน
17 เมษายน 2557 ชายหนุ่มบนมอเตอร์ไซค์ในหมวกกันน็อคสีเหลืองและรองเท้ายางหุ้มข้อสั้นสีฟ้าเข้ม ถูกเรียกให้หยุดที่ด่านมะเร็ว ซึ่งตั้งกั้นทางออกหมู่บ้านบางกลอยสู่เมืองแก่งกระจาน หลังจากนั้น คนที่รักก็ไม่มีใครได้พบเห็นเขาอีกเลย
“บิลลี่” พอละจี รักจงเจริญ คือสมาชิกโครงการเกี่ยวก้อยของเพื่อนไร้พรมแดน และคือเพื่อนที่ช่วยผลักดันให้โครงการหนังสั้นซึ่งถึงจุดยุติไปแล้วนี้ได้เดินหน้าต่อมาอีกหลายปี
บิลลี่ คือผู้นำอันเป็นที่รักของชุมชนชาวกะเหรี่ยงซึ่งถูกบังคับอพยพจาก “บางกลอยบน-ใจแผ่นดิน”บนเขาสูง ให้ลงมาอยู่ติดกับหมู่บ้านโป่งลึกเมื่อปี 2539 และ 2554 บิลลี่คือหลานชายคนโปรดของปู่คออิ้ ผู้นำธรรมชาติของชุมชน เขาคือพ่อของลูกห้าคน คือพี่ชายใจดีของน้อง ๆ และคือน้องผู้น่าทึ่งสำหรับพี่ ๆ
แต่บิลลี่ไม่ใช่คนประเภทที่เดินไปไหนมาไหนแล้วจะมีรัศมีของผู้นำฉายให้เห็นอย่างโดดเด่นหรอก เขาไม่ได้เป็นคนประเภทที่มีบุคลิก “เกิดมาเป็นผู้นำ” เขาเพียงแต่ต่อสู้ในสิ่งที่ตนเชื่อว่าถูกต้อง และทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยหัวใจที่สัตย์ซื่อกับศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของตนเอง และชาวบ้าน เท่านั้น
แม้ในเดือนเมษายน 2562 จะมีการพบชิ้นส่วนกระโหลกในถังขนาดใหญ่ที่มีรอยเผาไหม้จมอยู่ใต้น้ำบริเวณสะพานแขวนเหนือเขื่อนแก่งกระจาน และชิ้นส่วนกระดูกนี้ก็ได้รับการพิสูจน์ DNA แล้วว่าตรงกับแม่ของบิลลี่ ถึงบัดนี้ คดีของบิลลี่ก็ยังไม่คลี่คลาย ไม่มีการประกาศว่าบิลลี่เสียชีวิต และไม่มีผู้ต้องสงสัยเข้าสู่กระบวนการชั้นศาล
เมษายน 2563 ปีที่แล้ว เราจัดเทศกาลหนังปกาเกอะญอออนไลน์ร่วมกับ Documentary Club เพื่อเป็นเกียรติแก่บิลลี่ มีผู้เข้าร่วมชมและส่งเสียงพูดคุยมาไม่น้อย ปีนี้ ชื่อของบิลลี่ได้รับการกล่าวถึงมากมายอีกครั้งเมื่อชาวบางกลอยลุกขึ้นสู้รอบใหม่ การต่อสู้ของผู้คนเพื่อสิทธิที่จะได้อยู่อย่างสงบสันติในผืนดินบรรพบุรุษ คือการระลึกถึงบิลลี่ที่มีคุณค่าสูงสุดแล้ว
17 เมษายน 2564
** ภาพวิดีโอเบื้องล่างซึ่งจำลองเหตุการณ์สั้น ๆ เมื่อเจ็ดปีก่อน คือฉากเปิดของหนังสั้น “รอยเท้าของเรา” ซึ่งกำกับโดยต้าควา สร้างขึ้นด้วยความร่วมมือระหว่างชาวปกาเกอะญอลุ่มน้ำบางกลอย เมย แม่แจ่ม และแม่ขาน ในระหว่างการถ่ายทำที่ต้องนิ่งเงียบสนิท ประกอบกับทุกรายละเอียดที่ผู้กำกับบางกลอยเคร่งเครียดใส่ใจให้เหมือน “วันนั้น” ใครหลายคนในกองถ่ายก็น้ำตาเอ่อคลอ
