ความจริงก็คือความจริงวันยังค่ำ
เรื่องเล่าจากบทสนทนาเพื่อนข้างบ้าน (2)
วันผู้ลี้ภัยโลก 2565
“อุ้มผางไม่เหมือนกับแม่สะเรียง แม่สอด พบพระ ตรงที่ว่า ที่นี่ไม่มีเส้นแม่น้ำแบ่งกั้นพรมแดน ถ้าไม่ใช่คนในพื้นที่ก็ไม่รู้หรอกว่าตรงไหนไทยหรือไม่ใช่ไทย มันเป็นผืนดินต่อกันหมด เรามองไม่เห็นเส้นแบ่งกั้น. ที่ผ่านมาการรุกล้ำของกำลังทหารเป็นไปได้ง่าย ไม่ว่าจะเจตนาหรือไม่เจตนาก็ตาม
ผมเกิดที่อุ้มผาง ชาวบ้านสองฝั่งเป็นพี่น้องกัน ถ้าไม่มีการสู้รบ เราก็ไปมาหาสู่กัน เข้าออกพรมแดนกันโดยไม่ได้คิดอะไรทั้งสิ้น แต่สถานการณ์รุนแรงแบบนี้ก็ไม่ใช่ครั้งแรก มันมีมานานแล้ว เพียงแต่ว่ารอบนี้รุนแรงกว่าทุกครั้ง เพราะการโจมตีมันใกล้มากกว้างมาก ชาวบ้านอยู่ไม่ได้ ต้องหนีมาอยู่ตามตะเข็บชายแดน อย่างตรงข้ามพื้นที่ตำบลโมโกรที่ผมอยู่ก็มี 5000 กว่าคนจากสิบกว่าหมู่บ้าน
ผมเห็นความยากลำบากของเขา ได้ไปพูดคุยกับเขา ถามกี่บ้านก็ตอบเหมือนกันหมดว่า เขาแค่อยากได้พื้นที่หลบภัย ไม่ได้อยากไปอยู่ในศูนย์อพยพอะไรเลย เขาแค่ขอความปลอดภัยชั่วคราวเพื่อจะได้กลับไปเมื่อสถานการณ์ดีขึ้น แต่ข้อกำหนดของรัฐไทยก็คือเข้ามาไม่ได้ มันมีข้อจำกัดหลายอย่าง
เราก็ไม่รู้จะพูดว่ายังไง เพราะความจริงมันก็คือความจริงวันยังค่ำ ความจริงก็คือ เขากลัว และความกลัวมันไม่เข้าใครออกใคร คนเขาอยู่ในพื้นที่ที่เกิดความรุนแรง เขาก็ต้องหนีมา นี่คือความจริง
แล้วมันถึงเวลาหรือยังที่ทางการไทยจะรับเขา? ผมลองไปสอบถามดู เจ้าหน้าที่ก็บอกว่ายังไม่ถึงเวลา มันยังไม่ได้เกิดเหตุการณ์รุนแรงใกล้ชายแดนพอ หรือยังไม่มีระเบิดลง เจ้าหน้าที่เขาก็คงมีหลายเหตุผลปัจจัย มีข้อจำกัดในสิ่งที่เราไม่สามารถอธิบายต่อได้ แต่เต็มที่ก็คือ ให้เข้ามาชั่วคราว 1-2-3 วันบางจุดก็ต้องกลับแล้ว มีแค่ 2 จุดที่ได้อยู่นานหน่อย เช่นที่ ตำบลหนองหลวงได้อยู่ถึงเดือน
ผมอยากสะท้อนให้ผู้เกี่ยวข้องได้หารือกันว่า มันมีทางออกไหม ที่จะให้เราดูแลกันและกันได้มากกว่านี้ ที่จริงการให้ความช่วยเหลือนั้นสามารถใช้เครือข่ายท้องถิ่นได้ เพราะชุมชนมีความสัมพันธ์กันอยู่ คนที่จะเข้าถึงและช่วยเหลือผู้ลี้ภัยได้ก็คือชาวบ้าน กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ฯลฯ ที่มีความสัมพันธ์กัน หากจะได้มีการจัดตั้งคณะกรรมการช่วยเหลือผู้ลี้ภัยที่ประชาชนมีส่วนร่วมด้วย ผมก็คิดว่าจะเป็นประโยชน์อย่างมาก และยินดีจะเข้าร่วมด้วยเพราะเรามีจิตใจที่อยากจะช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน”
ปัญญา ชาญชาติวีระ
สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัดตาก
หมายเหตุ
ภาพ Performance Art ในงานวันผู้ลี้ภัยโลก ถ่ายโดย วรรณา แต้มทอง
