ถ้อยแถลง
รัฐจะต้องยกเลิกคำสั่งส่งกลับที่ชิงเกิดขึ้นก่อนการประชุมคณะทำงานท้องถิ่นโดยทันที
เพียง 2 วันหลังจากการประกาศแต่งตั้งคณะทำงานระดับจังหวัด ซึ่งประกอบไปด้วยภาคประชาสังคมและ UNHCR ด้วยสัดส่วนหนึ่งในสาม ร่วมกับหน่วยงานความมั่นคง สาธารณสุข และมหาดไทย
เจ้าหน้าที่หน่วยความมั่นคงก็เดินทางโดยเรือไป “ทำความเข้าใจ” ให้ผู้ลี้ภัยกลับถิ่นฐานภายในวันจันทร์ที่ 24 พ.ค.นี้ โดยคณะทำงานฯ ดังกล่าวยังไม่มีโอกาสแม้แต่จะได้ประชุมนัดแรก ซึ่งกำหนดไว้ในวันศุกร์ที่ 21 พ.ค.
ผู้ลี้ภัยส่วนที่ยังเหลืออยู่ โดยเฉพาะริมฝั่งสาละวินตอนบนของเขตแม่สะเรียงกว่าพันคน คือกลุ่มที่มาจากพื้นที่ใกล้ฐานทหารพม่าส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่งมาจากชุมชนห่างขอบแดน ซึ่งได้แก่ชาวบ้านเดปู่โน่กับชุมชนรายรอบตามแนวทาง ที่เป็นเป้าการโจมตีทางอากาศอย่างหนักในช่วงเวลาที่ผ่านมา
เพื่อนไร้พรมแดนยืนยันว่า การประเมินสถานการณ์สำหรับการกลับคืนถิ่นฐานอย่างปลอดภัย และ “สมศักดิ์ศรี” ของผู้ลี้ภัยเป็นเรื่องละเอียดอ่อน โดยหลักการแล้วถือว่าจะต้องเป็นการประเมินจากหลายฝ่าย รวมถึงผู้ที่มีหน้าที่ “ให้ความคุ้มครองผู้ลี้ภัย” ผู้มีความรู้และประสบการณ์งานด้านมนุษยธรรม และ ด้วยการมีส่วนร่วมของผู้ลี้ภัย ซึ่งต้องไม่ได้มีหน้าที่เพียงการเป็นผู้รับฟัง
การจัดตั้งคณะทำงานท้องถิ่น ซึ่งหน้าที่หนึ่งคือการประเมินสถานการณ์และความต้องการของผู้ลี้ภัย ถือเป็นก้าวย่างในทางที่ดี คณะทำงานนี้ควรจะได้เริ่มทำงานอย่างโปร่งใส และเปิดเผย สำหรับประเด็นการส่งกลับผู้ลี้ภัย ซึ่งเป็นเรื่องที่จะส่งผลต่อความเป็นความตายของผู้คนจำนวนมาก ควรต้องได้รับการเห็นชอบจาก UNHCR และภาคประชาสังคม ซึ่งส่วนหนึ่งคือคนท้องถิ่นที่รู้สถานการณ์ดียิ่งกว่าเจ้าหน้าที่
เรายังยืนยันว่า นอกเหนือจากการจัดตั้งกลไกท้องถิ่นโดยผู้ว่าราชการจังหวัดแล้ว รัฐ จะต้องมีนโยบายผู้ลี้ภัยที่ชัดเจน นโยบาย “ไม่ผลักดันส่งกลับไปสู่อันตราย” ของกระทรวงการต่างประเทศจะต้องเป็นที่เคารพของหน่วยงานความมั่นคง และบทบาทนำในการบริหารจัดการความช่วยเหลือจะต้องเป็นของกระทรวงมหาดไทย “กองทัพ” จะต้องไม่รวบอำนาจเป็นผู้ตัดสินใจในทุก ๆ เรื่องดังเป็นมา
ยกเลิกคำสั่งส่งกลับที่ชิงเกิดขึ้นก่อนการประชุมคณะทำงาน และเริ่ม “ทดลอง” ใช้กลไกท้องถิ่นอย่างโปร่งใส ปราศจากอำนาจการกดดันจากหน่วยงานความมั่นคงระดับบนได้แล้ว ณ บัดนี้
20 พฤษภาคม 2564
